با دیدن تیتر بالا شاید این سوال برایتان پیش آید که: شناخت اجزای خودرو چه فایده ای دارد و به درد چه افرادی می‌خورد؟
شناخت مختصر اجزای اتومبیل برای هر راننده ای الزامی است زیرا گاهی خراب شدن یک قطعه در طی سفر و آشنایی با تعویض آن می‌تواند به دادتان برسد. البته برخی دیگر از افراد علاقمند به مکانیک خودرو هستند و زمان زیادی را صرف آشنایی با اجزای خودرو میکنند. جزو هر دسته که باشید فرقی ندارد در این مقاله به زبان ساده شما را با قطعات خودرو و اجزای داخلی و خارجی ماشین آشنا می‌کنیم.
یک خودرو از چند بخش تشکیل شده است؟
همان طور که می‌دانید یک خودرو از قطعات بسیار زیادی تشکیل شده که آشنایی با تک تک این قطعات کار ساده ای نیست و با یک مقاله نمی‌توان همه آن ها را معرفی کرد. اما به طور خلاصه هر خودرویی 7 بخش اصلی دارد:
- بدنه خودرو و قطعات اصلی
- قطعات برقی و الکتریکی
- اجزای داخلی خودرو
- موتور و شاسی
- سیستم تهویه مطبوع
- یاتاقان ها یا بلبرینگ ها
- سایر اجزای خودرو
هر کدام از این 7 قسمت، دارای زیرمجموعه هایی است که بالغ بر 13 هزار قطعه هستند. در این مقاله تا حدودی درباره این بخش ها توضیح می‌دهیم و شما را با نحوه عملکرد آن‌ها آشنا می‌کنیم.
بدنه خودرو و قطعات اصلی
اگر از بیرون به خودرویتان نگاهی بیندازید برخی از اجزای آن مانند درب ها، شیشه ها، بدنه و کابین، زه ها و سایر تزئینات بیرونی را مشاهده می‌کنید. بدنه هر خودرو باید به گونه‌ای طراحی شود که تمامی قطعات را روی خود نگه دارد. در ساخت یک خودروی سدان متوسط حدود 40 متر مربع ورق فولادی استفاده می‌شود. وظیفه اصلی این بخش، کنترل تنش‌های مختلف و نگه داشتن اجزای ماشین در کنار هم است.
در زیر فهرستی از سایر اجزای بدنه خودرو را معرفی می‌کنیم:
- سپر
- ستون‌‌ها
- جلو پنجره
- درب صندوق عقب
- رینگ ها
- قالپاق ها
- رکاب ها
- کاپوت
- قاب موتور
- گلگیر ها
- درها
- دستگیره درها
- درپوش باک بنزین
- قفل در
- درزگیر درها
- پنجره های ماشین و شیشه ها
- برف پاک کن
- سقف خودرو و انواع سانروف
- بادگیر شیشه ها
- باربند
- باله عقب
قطعات برقی و الکتریکی خودرو
دومین بخش مهم به ویژه در خودروهای انژکتوری قسمت برقی آن‌هاست. اگر این قسمت دچار مشکل شود ممکن است حتی خودروی شما روشن نشود و استارت نخورد. در سیستم الکتریکی ماشین از باطری های 6، 12 و 24 ولتی استفاده می‌شود و سبب روشن شدن و راه انداختن اتومبیل می‌شود. این بخش از اجزای ماشین با استفاده از تقویت کننده هایی مانند کویل، ولتاژ باطری را تا 30 هزار ولت افزایش می‌دهند تا انرژی کافی برای جرقه زنی در سیستم احتراق تامین شود. این بخش دارای قطعات ریز و درشتی است که بسیار حساس و کارآمد هستند مانند:
- سامانه برق رسانی شامل:
دینام یا آلترناتور
باتری
ترمینال سیم کشی باتری
سامانه مدیریت باتری
سینی باتری
پایه باتری
کابل باتری - تنظیم کننده ولتاژ
- سامانه جرقه زنی
جعبه احتراق
دلکو
شمع
سوپاپ مغناطیسی
کنترلگر تایمینگ
کوئل یا سیم پیچ احتراق
وایر شمع
سایر وایرها و سیم های اتصال - سیستم استارت
- سیستم روشنایی و علامت دهی
انواع چراغ های خودرو
روشنایی داخل کابین - سیستم حسگرهای خودرو مانند:
حسگر اکسیژن
حسگر ترمز ABS
حسگر جریان هوا
حسگر دمای مایع خنک کننده
حسگر سرعت
حسگر دنده اتوماتیک
حسگر روغن
حسگر سوخت
حسگر کیسه هوا
حسگر گاز
حسگر میل بادامک
حسگر میل لنگ
حسگر نور
حسگر درب ها
حسگر کمربند ایمنی - دوربین ها
دوربین دنده عقب و داشبورد - انواع کلیدهای برقی شامل:
ترموستات
رله ی فن
سوییچ استارت
سوییچ درب ها
سوییچ قفل فرمان
کلید شیشه بالابرهای برقی - سیم کشی های:
ادوات داخلی
مادر یا اصلی
تهویه
کنترل
موتور
کف کابین - سیستم صوتی و تصویری اجزای خودرو
- بلندگو
رادیو و پخش رسانه ای
آنتن
پخش کننده ویدیو
ساب ووفر - سیستم اندازه گیری و درجه ای
آب سنج
آمپرسنج
دماسنج
سرعت سنج
دماسنج آب
درجه سوخت
درجه روغن
نیروسنج
کیلومترشمار
ولت سنج
درجه مکش و خلاء - سایر اجزای اتومبیل در بخش الکتریکی و برقی
آژیر
اتصالات برقی درها
اتصال به زمین
سامانه قفل مرکزی
سیستم ناوبری یا GPS
فیوزها
رایانه جعبه دنده
کروز کنترل
ECU یا سامانه رایانش و مدیریت موتور
قفل از راه دور
انواع سوکت ها
سیستم کنترل سرعت
ماژول کنترل ایربگ ها
فضای داخلی خودرو
آنچه پس از مشاهده بدنه و قسمت خارجی خودرو میبینید اجزای داخلی خودرو هستند. شما با نشستن داخل کابین می‌توانید تک تک آن ها را با جزئیات ببینید و تفاوت خودروهای لوکس بیشتر در این قسمت مورد توجه قرار میگیرد. مهم‌ترین تفاوت این بخش با سایر اجزای خودرو این است که دست شما برای ایجاد تغییرات و تزئینات داخلی خودرو باز است. پس شما با سلیقه خودتان می‌توانید هر رنگ و لعابی که دوست دارید به اجزای داخلی خودرویتان بدهید. بنابراین هر چه زودتر به سراغ معرفی اجزای اتومبیل در فضای داخلی برویم:
- نشیمن ها
صندلی ها
پشت سری
روکش صندلی ها
ریل صندلی
زیر آرنجی
صندلی کودک
کمربند ایمنی
و انواع صندلی های مستقل و مسطح - کنسول های جلو و عقب
- کف پوش ها
- پارکابی ها
- رول بار یا رول کیج
- دنده و سردنده ای
- دستگیره های داخلی درها
- داشبورد
- فرمان و روکش فرمان
- محفظه کولر و تهویه مطبوع
- ترمز دستی
اجزای ماشین: موتور (پیشرانه) و شاسی
مهم ترین بخش در تمامی خودروها قسمت پیشرانه آن‌هاست. زیرا تا موتور کار نکند هیچ وقت خودروی شما حرکت نخواهد کرد. در ضمن قدرت ماشین ها، شتاب گیری، قدرت ترمزگیری، خنک کنندگی، سوخت رسانی، تخلیه دود یا اگزوز؛ سیستم هدایت و فرمان و انتقال قدرت از موتور به چرخ ها، بر عهده این اجزای ماشین است. شاید بتوان گفت بیشترین قطعات را این بخش از خودرو دارد که می توانیم فهرستی طولانی از این قطعات ریز و درشت را به شما معرفی کنیم اما به طور کلی می‌توان این بخش را به 8 جزء اصلی تقسیم کرد:
- قطعات و اجزای موتور
- سیستم انتقال قدرت
- سیستم تعلیق و فرمان خودرو
- سیستم سوخت رسانی
- سیتم اگزوز
- سیستم ترمز
- سیستم خنک کننده موتور
- روغن کاری و روان کنندگی موتور
قطعات و اجزای موتور خودرو
موتور خودرو یکی از اختراعات منحصر به فرد انسان است که امروزه به یک فناوری شگفت انگیز برای شرکت های خودروسازی تبدیل شده. همان طور که می‌دانید سوخت در این قسمت آتش میگیرد و موجب راه اندازی اتومبیل می‌شود. بخش های مختلف سیستم موتور خودرو را به طور فهرست وار به شما معرفی می‌کنیم و در مقالات بعدی بیشتر درباره این سیستم فوق العاده توضیح می‌دهیم.
- تنه موتور یا بلوک سیلندر
- پوشش میل لنگ
- میل لنگ
- پولی میل لنگ
- پولی پمپ آب
- پیستون
- تسمه پروانه
- تسمه تایم
- تسمه دینام
- توربو شارژ
- درپوش سوپاپ
- واشر سوپاپ
- دلکو
- دسته موتور
- گهواره موتور
- سر سیلندر
- سوپاپ پاپت
- سوپاپ تهویه یا PVC
- سوپاپ موتور
- شاتون
- غلتانک راکر
- فیلر
- پین انگشتی
- لرزش گیر موتور
- منیفولد
- موتور استارت
- میل بادامک
- هیتر یا بخاری
سیستم انتقال قدرت یکی از اجزای اتومبیل
همان طور که از اسمش می توان فهمید این سامانه برای انتقال قدرت از موتور به چرخ ها و برعکس طراحی شده و می‌توان گفت بخش مهم آن زیر دست راننده قرار دارد. درست حدس زدید گیربکس یا جعبه دنده که شما در خودروهای دنده دستی خودتان آن را کنترل می‌کنید. پس شناخت قسمت های مختلف جعبه دنده و کلاچ کمک بزرگی به شناخت سامانه انتقال قدرت خواهد کرد. ما نیز به صورت موردی برخی از اجزای سیستم انتقال قدرت خودرو را به شما معرفی می‌کنیم: (برای آشنایی با این بخش خودرو می‌توانید مقاله مربوط به شناخت سیستم انتقال قدرت در سایت کارن یدک را مطالعه کنید)
- جعبه دنده
- پوسته گیربکس
- جعبه دنده کمکی
- چرخ دنده های:
انتقال قدرت
جناحی
سرعت سنج
فرمان
هرزگرد
فلایویل یا چرخ لنگر - دنده
- پمپ دنده
- اهرم تعویض دنده
- رینگ دنده
- کوپلینگ دنده
- دوشاخ دنده
- دیفرانسیل و سایر اجزای دیفرانسیل مانند:
چرخ دنده
درزبند
کلاهک
محفظه
بلبرینگ
پوسته
چرخ دنده عنکبوتی
کلاچ دیفرانسیل - سگ دست
- سیلندر
- کابل تعویض دنده
- فنر جعبه دنده
- پولوس ها
- سامانه کلاچ
- شفت خروجی
- میل گاردان
- محور جعبه دنده
سیستم تعلیق و هدایت خودرو
موتور پس از روشن شدن و کار کردن نیاز به هدایت دارد وگرنه بدون چرخش و هدایت خودرو در جهت مورد نظر هیچ گاه به مقصدتان نخواهید رسید. فرمان خودرو و کمک فنرها شما را در هدایت و معلق نگه داشتن اتومبیلتان کمک میکنند. اجزای اصلی این سیستم در اتوموبیل شامل موارد زیر می‌شود:
- جعبه فرمان
- بازوی فرمان
- دوک
- شفت فرمان
- غربیلک فرمان
- مجموعه ستون فرمان
- مجموعه فرمان خودکار
- اتصال جانبی
- اتصال میل موجگیر
- بازوی آزاد
- بازوی پیت-من
- بازوی خمیده
- بازوی دنباله دار
- بست و اتصالات تعلیق
- سیبک تعلیق
- شاه پین
- فنر و انواع آن :
سیبک فرمان
فنر شمشی
فنر بادی
فنر پیچشی
فنر لاستیکی
فنر مارپیچ - کمک فنر ها
- محورهای: ثابت، انتهایی و اکسل یا محور خودرو
- میله های : الصاقی و پن-هارد
- میله ها و اتصالات تعادلی
سیستم سوخت رسانی
در بین اجزای ماشین اگر سیستم سوخت رسانی درست کار نکند خودروی شما با مشکلات عدیده ای مواجه می‌شود. بدون شک شما نیز می‌دانید که سیستم سوخت رسانی فقط شامل باک بنزین و سوخت نمی‌شود. برخی خودروها یگانه سوز هستند و برخی دوگانه سوز و قطعات زیادی دارند که شما آن ها را در ظاهر یک ماشین نمی‌بینید. این اجزای نادیدنی مثل:
- انژکتور سوخت
- بدنه دریچه گاز
- فیلتر بنزین
- پمپ بنزین
- پیل سوختی
- توزیع کننده سوخت
- جداکننده آب از سوخت
- خنک کننده سوخت
- درپوش باک
- رگلاتور
- ریل
- فیلتر هوا
- کابل ساسات
- ای جی آر
- کاربراتور
- سیستم LPG یا سوخت گاز مایع
- باک سوخت
- منیفولد ورودی
سیستم خروج دود یا اگزوز
تا به اینجای کار خودروی شما روشن شده و با احتراق سوخت کار می‌کند. اما اگر راهی برای خروج دود ناشی از احتراق تعبیه نشود ماشین خیلی سریع خاموش می‌شود. چون اکسیژن لازم برای احتراق سوخت در محفظه موتور وجود ندارد. همچنین اگر شما در خودرو باشید پس از چند دقیقه احساس خفگی می‌کنید و در دود غلیظی ناپدید می‌شوید. بنابراین سیستم اگزوز نقش سیاهرگ را در بدن اتومبیل ایفا میکنند. اجزای خودرو در سیستم خروج دود از قطعات زیر تشکیل شده:
- لوله اگزوز
- گیره و براکت
- رزیناتور
- سپر حرارتی
- صداخفه کن
- مبدل کاتالیست
- حلقه ی فاصله
- منیفولد اگزوز
- عایق حرارتی
- انواع واشر اگزوز
منیفولد
مهره
سامانه ترمز
هیچ کس از نقش ترمز در اجزای اتومبیل بی اطلاع نیست و مسلما بخش غیرقابل حذف خودرویتان است. شما فقط یک پدال را فشار می‌دهید اما قطعات زیادی با هم درگیر می‌شوند تا چرخ ها و تایر را متوقف کنند. اگر سیستم ترمز ماشین شما خراب شود شاید مربوط به قطعات زیر باشد:
- ترمز دستی
- بوستر
- پدال ترمز
- پمپ ترمز
- پیستون ترمز
- پیچ چرخ ها
- تایرها
- خود مهارگر ترمز
- دیسک ترمز
- روتور ترمز
- روغن ترمز
- سامانه ABS
- سامانه ترمز دو مداری
- انواع سوپاپ های ترمز مانند:
ترکیب
تشخیص وزن وارد شده
سنجش
تناسب - سوزن هواگیری
- سیلندرهای ترمز
- سینی پشتیبان ترمز
- شلنگ های ترمز:
حامی ترمز
کانال ترمز
نایلونی ترمز بادی - صفحه پشتیبان
- فنرهای نگهدارنده
- کاسه ترمز
- کالیپر ترمز
- کانال خنک کننده
- کفشک ترمز
- لنت ترمز
- لنگر
- مخزن روغن ترمز
- لوله ترمز
- واحد تقویت کننده ی هیدرولیکی
سیستم خنک کاری موتور
آیا شما می‌دانستید هنگام کار کردن موتور دمای آن تا چندهزار درجه سانتیگراد می‌رسد؟ برای خنک کردن موتور از مایعات و هوا استفاده میکنند. رادیاتور و انواع فن های موجود در اجزای خودرو گرمای ناشی از احتراق و اصطکاک قطعات را جذب میکنند و توسط سیستم خنک کننده این گرما دفع می‌شود و دوباره مایع خنک کننده به موتور برمی‌گردد. اگر ماشینتان جوش می‌آورد یا دمای آن خیلی زود بالا می‌رود شاید باید یکی از قطعات زیر را تعویض یا تعمیر نمایید:
- واتر پمپ
- واشر پمپ آب
- تسمه فن
- تیغه فن
- دمنده هوا
- رادیاتور و اجزای آن:
بست
پوشش فن
ترموستات
درپوش فشار
مخزن
واشر - زانویی آب
- شلنگ مایع خنک کننده
- فن یا پروانه
- کلاچ فن
- لوله های ورودی و خروجی آب رادیاتور
روغن کاری و روان کاری موتور
یکبار امتحان کنید و دو قطعه فلزی یا پلاستیکی را به هم بمالید. پس از مدت کوتاهی اصطکاک بین دو قطعه سبب سایش و گرم شدن آن ها می‌شود و ممکن است صدای ناهنجاری نیز تولید کند. این صدا بسیار آزاردهنده است و حالا در نظر بگیرید با این همه قطعه که داخل ماشین درحال سایش و برخورد با هم هستند چه فاجعه ای رخ می‌دهد. دانشمندان برای این مسئله راه حل ساده و کارآمدی ارائه داده اند تا مانع فرسایش قطعات، سروصدای زیاد، بالا رفتن دمای موتور و همچنین سهولت در انجام ترمزگیری شوند. این راه حل روان کاری و استفاده از انواع روغن با گرانروی و دماهای جوش متفاوت است. اجزای خودرو در بخش روان کنندگی شامل موارد زیر می‌شود:
- اویل پمپ
- واشر پمپ روغن
- صافی روغن
- فیلتر روغن
- کارتل روغن
- لوله های روغن
سیستم تهویه مطبوع
رانندگی در تابستان بدون کولر در کشوری مانند ایران یعنی عذاب کشیدن! بنابراین باید از سازندگان خودرو بسیار ممنون باشیم که با طراحی سیستم شگفت انگیز تهویه مطبوع به رانندگان و سرنشینان خودروها لطف بزرگی کردند. این سیستم شامل بخشهای زیر است:
- اواپراتور یا تبخیر کننده تهویه مطبوع
- خنک کننده تهویه مطبوع
- رله
- انواع سوپاپ های سیستم تهویه مطبوع مانند:
انبساط
شرودر
کم فشار - انواع شلنگ های سیستم تهویه مطبوع مانند:
تخلیه
تهویه
مکش - فیلتر کابین
- کندانسور
- فیلتر کندانسور
- کلاچ تهویه مطبوع
- کیت تهویه
- گیرنده ی گاز
بلبرینگ ها و یاتاقان ها یکی از اجزای خودرو
وظیفه اصلی بلبرینگ ها آسان شدن حرکت است که در یکی از مقالات کارن یدک به طور مفصل به معرفی انواع بلبرینگ ها و کاربرد هر کدام در اتومبیل پرداخته ایم. بلبرینگ های شیاردار، سوزنی، بلبرینگ چرخ، یاتاقان های غلافی و غلتشی در قسمت های مختلف خودرو به کار رفته اند و باعث ایجاد تعادل در حرکت و راحتی شده اند.
سایر اجزای خودرو
معرفی سایر اجزای خودرو کار سختی نیست زیرا چیزهایی ساده و قابل دسترسی هستند که جزو بخش های اصلی یک خودرو محسوب نمی‌شوند. البته برخی دیگر از این اجزا مانند پلاک خودرو و لوگوها نشانه‌ای برای شناسایی صاحبان و شرکت های سازنده است. به طور کلی سایر اجزای خودرو را می توان در دسته های زیر قرار داد:
- برچسب ها
- پلاک
- نشان و لوگوها
- آفتاب گیرها
- اورینگ ها
- بوق
- پیچ ها
- درزبندها
- کابل ها
- ایربگ
- لاستیک ها
- مهره ها
- نشانگرها
- هولدر موبایل
- واشرها
کلام آخر
شما تا اینجای مطلب با تمامی بخش های اصلی یک خودرو آشنا شدید اما بخش های زیادی هستند که وجود هر کدام می‌تواند بر آپشن های خودرو اضافه کند. مطمئنا می‌دانید که وجود هر کدام از آپشن های خودرو در قیمت و کیفیت آن تاثیر دارد. اگر شما نیز بخشی از اجزای اتوموبیل را می‌شناسید که در این مقاله به آن اشاره نشده برای ما بنویسید و کامنت بگذارید.
ممنون.
مطلب کامل و عالی بود
ممنون
ممنون از زحماتتون
خواهش میکنم
جامع و کامل فقط به سلکتور دنده که مخصوص ماشین های اتومات هست اشاره نشده بود
ای کاش عکسهایی هرقطعه را هم میگذاشتید
سلام چشم
به نام خدا
عرض سلام و ادب خدمت شما .
مطالبی که گفتین کامل و مختصر بود … آینه ها رو نگفتین …
☆روزگارتون بهشتی باشه☆
سپاس
سلام خیلی عالی بود
باتشکر
ممنون از نوشته هاتون. واقعا هر راننذه ای باید با همه این موارد اشنا باشد.
بسیار عالی . ممنون از زحمات شما. اکر عکسهای هر قطعه هن میبود ، دیگر حرف نداشت.